Przejdź do głównej zawartości

Posty

Wyświetlam posty z etykietą Aktualności

IMGW wprowadza nowy typ ostrzeżenia – przed suszą hydrologiczną

Mając na uwadze fakt, że z roku na rok susze w Polsce mają coraz większy zasięg i są coraz potężniejsze, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej od 1 maja będzie przygotowywał i publikował nowy typ ostrzeżenia – przed suszą hydrologiczną. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o IMGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) – instytucja pełniąca służbę meteorologiczną i hydrologiczną na terytorium Polski. Instytut podlega Ministrowi Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Jest finansowany ze środków publicznych (budżet państwa, funduszy Unii Europejskiej, funduszy Europejskiej Organizacji Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych) oraz środków generowanych przez własną działalność komercyjną (sprzedaż danych hydro-meteo, sprzedaż prognoz pogody, odpłatne analizy specjalistyczne, serwisy internetowe). Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o suszy Susza – długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w

Stan wyjątkowy w Tennessee po wtorkowych tornadach

W amerykańskim stanie Tennessee obowiązuje w środę stan wyjątkowy dzień po najtragiczniejszym tornadzie od siedmiu lat. Urzędnicy dokonali pierwszych wstępnych oszacowań szkód spowodowanych przejściem tornada EF-3 w East Nashville, Donelson i Mt. Juliet, około 35 kilometrów na wschód od Nashville. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Tennessee Tennessee (wymowa: /tɛnɪˈsiː/ i) – stan na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. Na północy graniczy z Kentucky i Wirginią, na wschodzie z Karoliną Północną, na południu z Georgią, Alabamą, Missisipi, a na zachodzie z Arkansas i Missouri. Stan o bardzo wydłużonym kształcie. Wschodnia część stanu jest górzysta (Appalachy), środkową stanowi dolina Tennessee, a zachodnią wyżyna Cumberland i dolina Missisipi. Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o tornadach Tornado (z hiszp. tronada – burza), trąba powietrzna – gwałtownie wirująca kolumna powietrza, będąca jednocześnie w kontakcie z powierzchnią ziemi i podstawą cumulonim

Europa walczy ze skutkami sztormu Dennis

W poniedziałek pogoda w Wielkiej Brytanii zaczęła się powoli uspokajać po tym, jak w weekend niezwykle potężny niż Dennis zdewastował kraj i przyczynił się do wydania niezwykle rzadkiego ostrzeżenia przed „zagrożeniem życia” w obliczu powszechnych powodzi i wichur. Burza przeniosła się za to na północ kontynentu. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Wielkiej Brytanii Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii zalicza się Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wsc

Australia: nadciąga fala upałów, wznowiono ostrzeżenia przed pożarami

Władze Australii przygotowują się na falę upałów, która w najbliższych dniach przetoczy się przez spustoszony przez ogień stan w południowo-wschodniej części kraju. Przewidywania budzą obawy, że gwałtowny wzrost temperatury może podsycić pożary. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Australii Australia (formalnie Związek Australijski, ang. Commonwealth of Australia) – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Stolicą kraju jest Canberra, największym miastem jest Sydney. Jest szóstym pod względem powierzchni państwem świata i jedynym państwem na świecie obejmującym cały kontynent. Jest zamieszkiwane przez 25 mln osób, z czego 2/3 populacji mieszka w pięciu największych australijskich metropoliach[2]. Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o pożarach lasów Pożary na terenach ekosystemów leśnych przynoszą duże straty ekonomiczne i ekologiczne. D

Wenecja walczy z kolejną falą

Kolejny wyjątkowy przypływ zalał w piątek Wenecję, co skłoniło burmistrza do nakazania zamknięcia placu świętego Marka po tym, jak władze Włoch ogłosiły w czwartek stan wyjątkowy dla miasta UNESCO. Luigi Brugnaro nakazał zamknięcie kultowego placu, kiedy w południe uderzyła kolejna fala morska o wysokości 160 centymetrów. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Wenecji Wenecja (wł. Venezia, łac. Venetia, wen. Venéxia/Venéssia, niem. Venedig) – miasto i gmina na północy Włoch nad Adriatykiem, stolica regionu Wenecja Euganejska. Ludność Wenecji w granicach administracyjnych wynosi około 260 tys. mieszkańców, z czego większość mieszka na lądzie stałym, a historyczne centrum zamieszkuje niecałe 60 tys. Przez ponad tysiąc lat (726–1797) miasto było stolicą niezależnej Republiki Weneckiej, która była jedną z morskich i handlowych potęg Morza Śródziemnego. Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o Placu św. Marka Plac św. Marka w Wenecji (wł. Piazza San Marco) – znajduje się

Powodzie w Afryce

Przez powodzie spowodowane przez ośmiodniowe intensywne opady deszczu w północno-wschodniej Ghanie setki osób zmuszonych zostało do opuszczenia swoich domów – poinformowały w piątek władze. Z wielką wodą zmaga się również Wybrzeże Kości Słoniowej. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Ghanie Ghana (Republika Ghany, ang. Republic of Ghana) – państwo w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Togo, Burkina Faso i Wybrzeżem Kości Słoniowej. Nazwa kraju w języku Asante oznacza „Król – Wojownik”. Pochodzi od przedkolonialnego, średniowiecznego Imperium Ghany, które rozciągało się na terenach dzisiejszego Mali i Mauretanii. Handel z Europejczykami został po raz pierwszy nawiązany w XV w., natomiast przedkolonialne królestwo Aszanti zachowało niepodległość do roku 1870, w którym to zostało skolonizowane przez Wielką Brytanię. Niepodległość odzyskała w roku 1957. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS. Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o Wybrzeżu Kości

Pożary w Amazonii zagrażają słynnym starożytnym malowidłom skalnym

Starożytne malowidła skalne w brazylijskim parku Monte Alegre są zagrożone przez pożary, które w dalszym ciągu szaleją w Amazonii. Internetowy serwis informacyjny G1, cytując oświadczenie państwowego instytutu ochrony środowiska poinformował, że kolejne pożary wybuchły w sobotę i utrzymywały się również w niedzielę. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Amazonii Amazonia (port. Amazônia, hiszp. Amazonía, fr. Amazonie, niderl. Amazoneregenwoud, ang. Amazonia) – region w Ameryce Południowej w dorzeczu Amazonki, na obszarze Boliwii, Brazylii, Ekwadoru, Gujany, Gujany Francuskiej, Kolumbii, Peru, Surinamu i Wenezueli obejmujący Nizinę Amazonki, południową część Wyżyny Gujańskiej i północno-zachodnią część Wyżyny Brazylijskiej[1][2]. Teren ten zajmuje obszar 7 mln km², z czego około 5,5 mln km² zajmuje amazoński las deszczowy (port. Floresta Amazônica, hiszp. Selva Amazónica) – wilgotny las liściasty leżący na terenie dziewięciu państw: Brazylii (60% lasu deszczowego),

Powodzie w Indiach

W przybrzeżnych południowych i zachodnich regionach kraju w dalszym ciągu występują ulewne opady deszczu. Władze już przeprowadziły ewakuację 1,2 mln ludzi, którzy znaleźli schronienie w ośrodkach pomocy. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o powodziach Powódź – przejściowe zjawisko hydrologiczne polegające na wezbraniu wód rzecznych lub morskich w ciekach wodnych, zbiornikach lub na morzu powodujące po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego zatopienie znacznych obszarów lądu – dolin rzecznych, terenów nadbrzeżnych lub depresyjnych, doprowadzające do wymiernych strat społecznych i materialnych. Jest jedną z najbardziej groźnych i niszczycielskich w skutkach klęsk żywiołowych. Walka z nią jest stale aktualnym problemem ogólnoświatowym. Poważny wpływ na występowanie powodzi ma istniejący układ rzek oraz występująca w poszczególnych okresach roku sytuacja hydrologiczno-meteorologiczna. Według art. 9 ust.1 pkt 10 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne – powódź

Powodzie w USA

Powodzie na Środkowym Zachodzie USA zablokowały setki dróg, a mieszkańcy niektórych miast zmuszeni byli podpierać tamy workami z piaskiem. W niektórych regionach woda wzrosła do historycznego poziomu. Narodowa Służba Meteorologiczna wydała na weekend ostrzeżenia przed powodziami wzdłuż rzeki Mississippi, a także dla stanów Missouri, Arkansas, Oklahoma i Teksas. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o USA Stany Zjednoczone (ang. United States), Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States of America) – państwo federacyjne w Ameryce Północnej składające się z 50 stanów, graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu. Trzecie pod względem liczby ludności państwo (po Chinach i Indiach)[3], a czwarte pod względem powierzchni (po Rosji, Kanadzie i Chinach). W jego skład wchodzą także pozastanowe wyspy na Pacyfiku (Baker, Guam, Howland, Jarvis, Johnston, Kingman

Najsilniejsza burza od 73 lat zalewa Costa Blancę

Od czwartku Costa Blanca zmaga się z największą kwietniową burzą od 73 lat, która przynosi ulewne deszcze, wiatr o prędkości 100 km/godz. i powodzie wzdłuż całego wschodniego wybrzeża Hiszpanii. Porty w Walencji, Castellon, Sagunto i Gandia zostały zamknięte, a w Torrevieja – najbardziej dotkniętym regionie – w ciągu 48 godzin potrafiło spaść nawet 200 mm deszczu, co zmusiło służby do ogłoszenia „pierwszego stopnia ostrzeżenia powodziowego”. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Costa Blanca Costa Blanca (pol. Białe Wybrzeże) – region turystyczny w Hiszpanii, obejmujący fragment wybrzeża Morza Śródziemnego o długości ok. 244 km, zlokalizowany we Wspólnocie Autonomicznej Walencji, w okolicach Alicante z popularnymi kąpieliskami m.in. Benidorm i Calpe. Kilka słów z Wikipedii o Hiszpanii Hiszpania, Królestwo Hiszpanii (hiszp. España) – państwo w zachodniej części Europy Południowej, położone głównie na Półwyspie Iberyjskim, obejmujące także Baleary na Morzu Śródziemn

Cyklon Trevor sieje spustoszenia w Australii

Wszystko wskazuje na to, że potężny tropikalny cyklon, który zaatakował we wtorek północno-wschodnie wybrzeże Australii i doprowadził do zamknięcia portów i przerw w dostawach prądu, będzie się wzmacniał i pod koniec tygodnia dokona drugiego wejścia na ląd. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Australii Australia (formalnie Związek Australijski, ang. Commonwealth of Australia) – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Stolicą kraju jest Canberra, największym miastem jest Sydney. Jest szóstym pod względem powierzchni państwem świata. Australia jest krajem wysoko rozwiniętym, ze społeczeństwem wielokulturowym. W porównaniu z innymi państwami wskaźnik rozwoju społecznego (uwzględniający jakość życia, opiekę zdrowotną, przeciętną długość życia, poziom wykształcenia, swobodę działalności ekonomicznej, wolność osobistą i prawa polityczne) Aust

Wybuchł wulkan Popocatepetl w Meksyku

Potężny meksykański wulkan Popocatepetl znów wybuchł w środę (06 marca), wyrzucając w powietrze smugę gazu oraz popiołu na wysokość 1200 metrów. Narodowa Agencja Zapobiegania Katastrofom poinformowała, że erupcja nie stwarza zagrożenia dla ludzi. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Popocatépetl Popocatépetl, Volcán Popocatépetl (znany też jako El Popo lub Don Goyo) – czynny stratowulkan w Meksyku, na Wyżynie Meksykańskiej, w Kordylierze Wulkanicznej[1]. Znajduje się około 70 km na południowy wschód od miasta Meksyk. Jest drugim pod względem wysokości szczytem Meksyku po Pico de Orizaba (5610 m n.p.m.). Nazwa Popocatépetl wywodzi się z języka Azteków i oznacza „dymiącą górę”, co odnosi się do gęstych chmur dymu wydobywających się z krateru przed erupcjami i w czasie wzmożonej aktywności. Popocatépetl powstał w trzeciorzędzie. W jego kraterze o średnicy około 600 metrów znajdują się złoża siarki. Wulkan wznosi się powyżej granicy wiecznego śniegu, która przebiega

Pożary w Australii

Strażacy walczą w niedzielę z 25 pożarami w australijskim stanie Wiktoria, a rekordowo wysoka temperatura i silny wiatr podsycają i rozprzestrzeniają płomienie. Rozległa czterodniowa fala upałów sprzyja pożarom w południowych częściach Australii Zachodniej, Australii Południowej, Wiktorii i Tasmanii. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Australii Australia (formalnie Związek Australijski, ang. Commonwealth of Australia) – państwo demokratyczne, położone na półkuli południowej, obejmujące kontynent Australia, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Stolicą kraju jest Canberra, największym miastem jest Sydney. Jest szóstym pod względem powierzchni państwem świata. Australia jest krajem wysoko rozwiniętym, ze społeczeństwem wielokulturowym. W porównaniu z innymi państwami wskaźnik rozwoju społecznego (uwzględniający jakość życia, opiekę zdrowotną, przeciętną długość życia, poziom wykształcenia, swobodę działalności ekonomiczne

Trzęsienie ziemi na granicy Peru i Ekwadoru

Stosunkowo głębokie trzęsienie ziemi uderzyło w piątkowy wczesny ranek czasu lokalnego w przygraniczny obszar Peru oraz Ekwadoru – podaje Amerykański Serwis Geologiczny (USGS). Epicentrum trzęsienia nastąpiło w słabo zaludnionym obszarze, oddalonym 232 kilometry na południowy-wschód od Ambato w Ekwadorze na głębokości 132 kilometrów. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Peru Peru (hiszp. Perú), oficjalnie Republika Peru (hiszp. República del Perú) – państwo w zachodniej części Ameryki Południowej, nad Oceanem Spokojnym. Jest to trzecie co do wielkości państwo kontynentu po Brazylii i Argentynie oraz drugi co do wielkości kraj andyjski po Argentynie. Stolicą Peru jest Lima. Peru jest krajem o bogatej, wielowiekowej historii. Na terenie obecnego Peru w okresie prekolumbijskim istniały rozwinięte cywilizacje indiańskie. Po zdobyciu Peru przez hiszpańskich konkwistadorów z Francisco Pizarro na czele, utworzono tu największe i najbogatsze wicekrólestwo Hiszpanii. Mimo

Pożary w Nowej Zelandii

Silny wiatr oczekiwany w niedzielę będzie sprzyjał rozprzestrzenianiu pożarów, które od tygodnia szaleją na Wyspie Południowej w Nowej Zelandii, zmuszając tysiące ludzi do opuszczenia swoich domów – poinformowały władze. Ogień, któremu nadano nazwę Pigeon Valley objął już 2300 hektarów, a jego obwód sięga 25 kilometrów – donosi nowozelandzka obrona cywilna na swojej stronie internetowej. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Nowej Zelandii Nowa Zelandia (ang. New Zealand [nju:ˈzi:lənd], język maoryski Aotearoa [aɔˈtɛaɾɔa], Kraj Długiej Białej Chmury) – państwo wyspiarskie położone na południowo-zachodnim Pacyfiku i składające się z dwóch głównych wysp (Północnej i Południowej) oraz szeregu mniejszych, w tym wyspy Stewart i wysp Chatham. W skład Nowej Zelandii (a dokładniej w skład królestwa stowarzyszeniowego Nowej Zelandii, połączonego unią personalną z Wielką Brytanią i innymi królestwami stowarzyszeniowymi) wchodzą również terytoria stowarzyszone z Nową Zelandi

W Toronto rekordowy mróz i śnieg

Environment Canada wydała ekstremalne ostrzeżenia przed niskimi temperaturami dla Toronto, dzień po rekordowych opadach śniegu, które sparaliżowało największe miasto Kanady. „Lodowata masa arktycznego powietrza w połączeniu z silnym wiatrem sprawi, że odczuwalna temperatura do piątku będzie się wahać na poziomie -30, -35 stopni” – ostrzega agencja pogodowa. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Toronto Toronto – największe miasto w Kanadzie i stolica prowincji Ontario. Położone w południowej części Ontario na północno-zachodnim brzegu jeziora Ontario. Miasto pełni funkcję ekonomicznej i kulturalnej stolicy Kanady. W samym Toronto mieszka 2 615 060 osób (2011), a w aglomeracji miejskiej Toronto (Greater Toronto Area – GTA) 6 054 191 ludzi (2011)[1]. Toronto jest najbardziej wieloetnicznym miastem świata, zamieszkanym przez ponad 150 grup etnicznych, w 2001 roku miasto otrzymało nadany przez ONZ tytuł: World’s Most Multicultural City. Język angielski jest językiem o

W Ameryce przymroziło

Mroźne arktyczne wiatry przyniosły w poniedziałek rekordowy mróz i oblodzone drogi w Środkowo-Zachodniej części USA oraz na Wschodnim Wybrzeżu. Na szczęście nie wystąpiły poważne utrudnienia w transporcie, ponieważ dzisiaj w Stanach Zjednoczonych obchodzone jest święto Martina Luthera Kinga – zamknięte są zarówno szkoły, jak i urzędy. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Martinie Martin Luther King Jr.[1] (ur. 15 stycznia 1929 w Atlancie, zm. 4 kwietnia 1968 w Memphis) – pastor baptystyczny, lider ruchu praw obywatelskich, działacz na rzecz równouprawnienia Afroamerykanów i zniesienia dyskryminacji rasowej, laureat pokojowej Nagrody Nobla z roku 1964, człowiek roku 1963 magazynu „Time”. Zamordowany 4 kwietnia 1968 przez przeciwników politycznych. W 1954 King został pastorem w zborze baptystycznym przy Dexter Avenue w Montgomery. W swoich kazaniach nawiązywał do porażek i sukcesów ruchów walczących o prawa obywatelskie, działających wówczas na południu Stanów Zjed

Burza piaskowa sparaliżowała część Egiptu

Stolica Egiptu – Kair – oraz niektóre miasta portowe zostały sparaliżowane przez potężną burzę piaskową, której towarzyszył porywisty wiatr oraz olbrzymie ilości piasku znad Sahary, co zmusiło służby lokalne po raz drugi w ciągu ostatnich trzech dni do zamknięcia kilku portów. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o burzach piaskowych Burza piaskowa (burza pyłowo-piaskowa) to zjawisko atmosferyczne wywołane przez silne wiatry związane z wtargnięciem chłodnego powietrza polarnego na ciepłe obszary pustynne i półpustynne, lub przez feny napotykające na swojej drodze luźny materiał skalny, zwietrzelinę, piasek i pył. Burza piaskowa powstaje zazwyczaj wskutek konwekcji powietrza. Promienie Słońca rozgrzewają piasek, co powoduje podgrzanie mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad nim, co z kolei powoduje wzniesienie się gorącego powietrza, a ruch powietrza powoduje zmianę ciśnienia i powstanie silnego wiatru. Największe z burz piaskowych sięgają do 2,5 km wysokośc

Orkan Jan atakuje Europę, przynosząc wichury i śnieżyce

Potężne śnieżyce były odpowiedzialne w piątek za chaos w niektórych regionach Niemiec i Szwecji, powodując wiele utrudnień na drogach i kolei oraz doprowadziły do zamknięcia szkół. Lawina zniszczyła hotel w Szwajcarii, a wiele dróg w Szwecji i Norwegii stało się nieprzejezdnych. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o Europie Europa – część świata (nazywana zwykle, jednak nieściśle, kontynentem) leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, której część kontynentalna stanowi wraz z Azją kontynent Eurazję. Pierwsze istoty człowiekowate (z gatunku Homo antecessor) osiedliły się w Europie ok. 800 000 lat temu. Okres ten nosi nazwę epoki kamienia, od głównego surowca służącego do wyrobu narzędzi – kamienia (krzemień). W okresie późniejszym kontynent zamieszkiwało kilka innych odmian (lub gatunków – paleoantropologia nie jest w tej kwestii zgodna) ludzi, m.in. Homo heidelbergensis Podstawą gospodarki tych ludzi było zbieractwo i łowiectwo pr

Potężna burza śnieżna paraliżuje USA

Intensywne opady śniegu oraz silny wiatr spowodowały liczne zakłócenia w transporcie lotniczym i naziemnym podczas ruchliwego okresu świątecznego w USA. W piątek do wieczora donoszono o co najmniej 900 odwołanych lotach i ponad 4 tys. opóźnieniach w związku z zimową burzą, która pokryła znaczny obszar środkowo północnych równin oraz Środkowego-Zachodu, gdzie spadło od 20 do 30 centymetrów śniegu. Zobacz cały artykuł na tej stronie Kilka słów z Wikipedii o burzach śnieżnych Śnieżyca, zadymka, burza śnieżna, Zawieja śnieżna – gwałtowny, obfity opad śniegu z towarzyszącym mu silnym wiatrem[1]. Podczas zawiei śnieg praktycznie nie opada na ziemię a jest niesiony przez wiatr. Widoczność jest często ograniczona do poniżej 200m[2]. W niektórych rejonach świata burze śnieżne mogą być niezwykle silne. W azjatyckiej części Rosji, Kazachstanie znana jest pod nazwą buran, a tajdze purga. W Stanach Zjednoczonych – blizzard[1], na Alasce burga[3]. Czytaj więcej Kilka słów z Wikipedii o USA Stany Zje